Bugün sigortacılıkta yer etmiş , çoğu da ezbere kullanılan bazı terimlere bakalım.
Bazı genç meslektaşlarımız, bazen ne anlama geldiğini pek bilmeden kullanıyor, bu arada eski nesil farklı mı? Yeni neslin kullandığı pek çok terime de eski nesil yabancı olabiliyor.
Sigorta poliçeleri üzerinde pek çok konunun belirtildiği detaylı sözleşmelerdir. Her sözleşmede olduğu gibi sigorta poliçelerinde de sözleşmenin kimler arasında olduğu, konusu, bedeli, geçerlilik süresi, özel koşulları, şartları ve uzlaşmazlık durumunda yapılacaklar gibi konular yer alır.
Aracılık edilen her sigorta sözleşmesinde, aşağıda bir kısmını paylaştığım terimler kritik önem taşımaktadır. Doğru anlatılmaması ve anlaşılmaması durumunda, en başta sigortalıda hayal kırıklığı yaratır bu da sektöre güveni olumsuz etkiler.
Terminolojiyi sigortalıyı yormadan, sade ve yalın hali ile kullanmak, daha rahat anlaşılmamıza, aklına gelen soruları kendi ifadeleriyle kolayca sormasına ve bu sayede sonradan çıkabilecek pek çok pürüzün de baştan engellenmesine yardımcı olur.
Sigorta Bedeli- Sigortalı kıymetin poliçe üzerinde yazan tutarıdır.
Sigorta Değeri - Sigortalı kıymetin piyasadaki gerçek bedelidir.
Rayiç (Market Value) Bir malın kendi piyasasındaki değerine ise rayiç denir.
Yeni değer (New Value)- Hasar gören kıymetin tazminat ödemesinin piyasada "sıfır değeri" ya da yenisi baz alınarak yapılması anlamına gelir.
MKT (Mutabakatlı Kıymet Takdiri Ekspertiz Raporu) sigorta yaptırma öncesinde sigortalanacak değerlerin bağımsız bir eksper tarafından incelenip piyasa araştırmasının yapılarak bedellerinin tespit edildiği, sigorta şirketi ile sigortalının mutabakatıyla imzaladığı ve hasar durumunda baz alınacak olan sigorta bedeli tespit raporudur.
Prim (Premium) Sigorta primleri, sigortacının satın aldığı risk karşılığında sigortalının ödediği ücrettir. Genel giderler, sigorta şirketinin karşılamak zorunda olduğu maliyetler, komisyonlar da prim bedeline dahildir.
Fiyat (Rate)- Sigorta veya reasürans teminatına karşılık olarak ödenecek primin hesaplanmasında esas alınan ve oran olarak ifade edilen bir terimdir. Fiyatın sigorta bedeline veya teminata uygulanmasıyla prim miktarı bulunmaktadır. Bir sigortacı için fiyat teklif çalışmasında kritik öneme sahiptir. Sigorta türüne göre fiyatlar yüzde (percent) veya Binde (Per mille) olarak belirlenir. Sigortalanacak riskin piyasada nasıl algılandığını fiyattaki değişime göre anlayabiliriz.
Sigortalıların fiyat dediği ise genellikle primdir.
Daini- Mürtehin -(Loss payable) Rehin alacaklı- Poliçelerde doğru yazılsa da günlük kullanımda bir türlü doğru haliyle söylenemeyen bu madde, özellikle kredi ilişkisi kurulan banka & finans kurumunun sigortalı kıymet üzerinde hak sahibi olduğu anlamına gelir. “Alacaklı” anlamına gelen “dain” ve “rehin” anlamına gelen “mürtehin” kelimelerinden oluşan dain-i mürtehin, "alacaklılık hakkını saklı tutmak” anlamına gelir ve olası bir riskin gerçekleşmesi sonucunda borcun ödenememesi durumunda alacaklıyı güvence altına alır.
Zeyilname-(Endorsement) Ek belge- Uzun süredir "name" si atıldı sadece zeyil (değişiklik) de deniyor, özetle bir sigorta poliçesindeki değişikliklerin belirtildiği aynı poliçe numarasından üretilen ek belgelerdir. ( Adres değişikliği, hatalı bir ifadenin düzeltilmesi, yeni eklenen bir şart gibi) Zeyillerdeki bilgiler sigortalı kıymet, sigorta kapsamı ve sigortalı hakkında güncel bilgileri içerir. Zeyilnamenin geçerli olması için iki tarafın da rızası olması şarttır.
İstihsal İptal - :) - Bu da bir poliçenin başlangıçtan itibaren iptal edilip yeniden üretilmesi anlamına gelir. İstihsal üretim anlamına gelir, iptal de adı üstüne hiç başlamadan iptal edilmesidir. Genellikle hatalı üretimleri düzeltme amacıyla yapılır.
Mebdeinden İptal- (Cancelletion from the beginning) Sigorta poliçesinin başlangıç tarihinden itibaren iptal edilmesi anlamına gelir. Aramızda Meb İptal de deriz. Hatalı düzenlenmiş bazı poliçelerde, anlaşmazlık durumlarında poliçeler başlangıç tarihi itibariyle iptal edilebilir.
Meriyet - (Validity) Haydi bakalım kim biliyor? Prim ödeme sorunlarında sigorta şirketinin atacağı ilk adım, genellikle sigorta kapsamının iptal edebileceği konusunda sigortalıyı uyarmak ve dönem priminin ödenmesi için sigortalıya ek süre tanımaktır. Yapılan bildirimde, belirtilen süre içinde, Meriyet demek- poliçenin hala yaşadığı prim ödemesinin yapılmaması halinde oluşabilecek zararların karşılanamayacağını belirtilir ve poliçe iptal edilir. Meriyet kapsamında poliçenin tekrar yürürlüğe alınması için başvuru yapıldığında, ödeme düzensizlikleri sigortalının aleyhine olacak şekilde dikkate alınır.
Sigorta poliçesi iptal edildikten sonra, sigortalının belirtilen süre içinde sigorta şirketine başvurarak poliçesinin aktif hale getirmesi ya da yeniden yürürlüğe girmesine ‘’meriyet’’ adı verilir.
Tüm Riskler- All Risks Tüm riskler anlamına gelir - bu da poliçede istisna edilen durumlar dışındaki risklerin gerçekleşmesi sonucu oluşan tüm zararların sigorta kapsamına dahil olduğu anlamına gelir.
Mesuliyet -(Liability) Sorumluluk- Artık Türkçe de yerine kullanılabilecek harika bir kelime varken mesuliyet sıkça kullanılmaktadır. İhtiyari Mali Sorumluluk, İşveren Sorumluluk, Üçüncü Şahıs Mali Sorumluluk gibi
Beher- (Each) Sigorta poliçelerinde veya sigorta ürünlerinin detaylarında sıkça karşılaşılan beher, Farsçadan dilimize geçmiştir ve “her bir” anlamını taşır. Sigorta evrakında herhangi bir karışıklık yaşanmaması için sık sık kullanılır. Böylece sigortalının haklarının korunması, hangi durumlarda tazminat alabileceğinin kesinleşmesi ve alacağı tazminatın oranlarının belirlenmesi sağlanır.
İbraname (Release letter) İbraname, sözlük anlamına göre kişiler arasında herhangi bir alacak ya da verecek kalmadığını gösteren belgedir. Sigortalı kişiler ve sigorta şirketleri arasında imzalanan ibraname, bir sigortalının hak doğması durumunda sigorta şirketinden tüm haklarını aldığını ve başka alacağı kalmadığını onaylayan belgedir.
Muvafakat (Consent) -Uyumlu ve uygun demektir. Leasing veya rehin alacaklı poliçelerde alacak hakkına sahip olan tarafın hasar tazminatının sigortalıya ödenmesine izin verdiğini beyan ettiği imzalı belge olarak da bilinir.
Müruru Zaman- Zaman aşımı- ( Time limit) Hala kullanan var mı derseniz, evet, var ! Zaman aşımı hukuk kurallarının kişilere tanıdığı hakların, getirdiği yaptırımların yine hukuk kuralları ile belirlenen süreleri aşmasıdır. Bir diğer deyişle bir hak hukuk kuralında öngörülen sürede kullanılmadığında hukuk düzeninde bir takım sonuçlar doğmaktadır. Zaman aşımı, hak düşürücü süre bu sürelerdendir. Peki nedir bu zaman aşımı ? Sigortanın türüne göre tazminat taleplerinin yapılması ve sigortacıya ihbar edilmesi için verilen süre anlamına gelmektedir. Örneğin sorumluluk sigortalarında zaman aşımı 10 yıldır.
Rücu (Recourse) Sigorta şirketleri için önemli olan rücu, sigortalıların ve diğer üçüncü taraf kişilerin de göz önünde bulundurması gereken haklardandır. Sigorta konusu olan şeyin sigortalının herhangi bir kusuru, ihmali veya poliçe şartlarını ihlali gibi bir filli olmaksızın , tamamen üçüncü bir şahsın eylemi ve teminat kapsamındaki tehlikelerden herhangi biri nedeniyle hasar oluşması durumunda sigortacının, hasarı sigortalıya ödedikten sonra sigortalının yerine geçmesi ve sigortalının, söz konusu hasara ilişkin üçüncü şahıs nezdindeki tüm yasal alacaklarının yeni sahibi olmasıdır.
Halefiyet -(Subrogation) Halefiyet, kelime anlamı olarak bir başkasının yerine geçme şeklinde tanımlanabilir. Esasında bir hukuk terimi olmakla birlikte borçlar hukukunun konusudur. Genellikle üçlü hukuki ilişkilerin söz konusu olduğu durumlarda geçerlidir. Daha basit bir tabirle, iki kişi arasındaki sözleşmeden doğan hakların, borçların ve yükümlülüklerin üçüncü kişi tarafından yerine getirilmesinin gerektiği durumları açıklar.
Jeran - (Acting Company) Reasürör ya da reasürans şirketi, sigorta şirketlerine finansal koruma sağlayan ve şirketlerin tek başlarına başa çıkamayacakları kadar büyük risklerine ortak olan şirkettir. Birden fazla reasürörün bir reasürans sözleşmesine katılmasına koasürans adı verilir. Bu durumda reasürans şirketleri, sigorta şirketinin bir poliçe ile devraldığı riskin karşılanmasını sağlamak için birlikte hareket eder. Şirketler arasındaki risk üstlenme sürecini yöneten tarafa ise jeran şirket adı verilir.
Kuvertür- (Cover note) Kuver- Kelime anlamı “teminat” olan kuvertür, sigortalıyla sigortacı arasındaki sözlü anlaşma sonrasında yürürlüğe giren bir güvencedir. Tarafların bir sigorta paketi üzerinde karar birliğine varmasıyla sigorta poliçesinin hazırlanıp imzalanması arasında geçen süreyi kapsayan kuvertür, poliçe imzalanmadan önce sigorta konusu olan gayrimenkul, araç ya da eşyanın zarar görmesi durumunda sigortalıya tazminat ödenmesini sağlar.
Muallak- ( Outstanding) Muallak, herhangi bir sonuca bağlanmayan, bir diğer ifadeyle sürüncemede kalan durumlarda kullanılan bir ifadedir. Bilinmeyen durumlarda günlük hayatta kullanılır. Muallak, çeşitli işlemler için söz konusu olduğu gibi, sigortacılık işlemleri için de söz konusu olan bir terimdir. Sigortacılık işlemlerinde henüz belirlenmemiş, sonuca ulaşılmamış durumlarda muallak ifadesi kullanılır.
Mutabakat- ( Aggrement) Mutabakat, poliçe imzalanma veya hasar tazminatı ödenmesi öncesinde sigorta ettirenle sigorta eden tarafların anlaşmaya varması anlamına gelir.
Trete- (Treaty) Sigorta şirketleri düzenledikleri poliçeler nispetinde rizikolar taşır. Mali güçleri oranında risk üstlenmesi gereken sigorta şirketlerinin, üzerlerinde taşıdıkları bir kısım riskleri devretmeleri reasürans işlemleri sayesinde gerçekleşir. Reasürans terimleri sözlüğünde sigorta şirketi sedan, reasürans şirketi ise reasürör olarak anılır. Tarafların karşılıklı risk ve prim devrine dair yaptıkları anlaşmalar ise trete, reasürans anlaşmaları olarak anılır.
Sigorta terimlerini ara ara paylaşmaya devam edeceğim.
Sigortacılık alanında faaliyet gösteren herkesin, başta sigortalı ile iletişim halinde bulunan satış temsilcisi, acente ya da broker personelinin terminolojiye hakim olması beklenir. Bu sayede sigorta yaptırma öncesi ya da sonrasında, hasar anında hem sigortalı hem de ilgili diğer taraflarla iletişim kazaları en aza iner, doğru iletişim ve doğru bilgi ile olası sorunlar azaltılır ve çözüm hızlanır.
Genç meslektaşlarımız günlük konuşmalarında kurum içi, ekran veya ürün kısaltmaları ve terimlerini sık sık kullanıyorlar. IMM ne kadar olsun? Teklif otorizasyona düştü - error verdi gibi. Başka bir yazıda da bunları yazalım.
Herkese iyi çalışmalar, güneşli günler
Σχόλια