26 Mart 2024 de Baltimore'da sadece hayatların kaybedildiği değil, aynı zamanda uluslararası ticaret ve lojistiğin temellerine şok edici darbe vuran benzeri görülmemiş bir felaket yaşandı.
Baltimore limanından kalkış yapan konteyner gemisi Dali, mekanik sorun nedeniyle acil durum çağrısı yaptıktan saniyeler sonra Francis Scott Key Köprüsüne bodoslamadan çarparak köprünün tamamen yıkılmasına neden oldu.
Kameralarla görüntülenen bu olayda 1977 yapımı 2,6 km lik çelik köprünün yıkılmasının saniyeler sürdüğü görülüyor. O esnada köprüden geçmekte olan araçlar nehre düştü, arama ve kurtarma çalışmaları sonuçsuz aldı. Bu çarpışma sonucundaki enkaz nedeniyle limanın ana nakliye kanalı kapandı.
Olayı görür görmez hemen bir kaptan arkadaşımı aradım, ilk sorum, "Bu kaptanlara ne oldu?" oldu. Hatırlarsınız bu olaydan çok kısa bir süre önce yine bir konteyner gemisi Evyaport'taki devasa vinçleri saniyeler içinde art arda domino taşları gibi devirmişti. Daha onu konuşurken bu sefer kocaman köprü yerle bir oldu!
Çoğumuzun gözünde, kocaman geminin çarparak devasa köprüyü devirdiği film sahnesi gibi görünen bu kaza, aslında göründüğünden çok daha büyük bir zarara sebep oluyor. Bu tip kazaların yarattığı toplumsal, ticari ve ekonomik sonuçlar, iç içe geçen kümülatif riskler ve sorumluluklar nedeniyle denizcilik (marine) sigortalarını geniş kapsamlı ve çok çeşitli ürün yelpazesi ve bunlara vuran hasar anlamında çok etkiler.
Helen Delich Bentley Baltimore Limanı, Chesapeake Körfezi'nin üst kuzeybatı kıyısında, Baltimore, Maryland'deki Patapsco Nehri'nin üç kolunun gelgit havzaları boyunca uzanan bir özel kargo (roll-on/roll-off gemileri) ve yolcu tesisleri ile ABD'nin en büyük limanlarından biri. Gemi onarım tesisleri ve çeşitlendirilmiş hizmetleriyle çok büyük bir liman işletmesi. Baltimore Limanı'nda devlete ait yedi deniz terminalinin yanı sıra özel sektöre ait çok sayıda terminal bulunuyor. Baltimore Limanı, tonaj ve elleçlenen konteyner sayısı bakımından ABD'deki ilk 20 liman arasında yer alıyor ve özellikle motorlu taşıtların ithalat ve ihracatında önemli bir merkez konumunda. Limanda büyük ro-ro (roll-on roll-off) tesisleri ve özellikle çelik elleçleme olmak üzere dökme yük tesisleri bulunuyor ve yılda yaklaşık 700.000 araç elleçliyor (Handling). Liman 2019 yılında 58,4 milyar dolar değerinde 43,6 milyon kısa ton (38,9 milyon uzun ton; 39,6 milyon metrik ton) dış ticaret (ithalat ve ihracat) gerçekleştirmiş. 2023 yılında limanda yaklaşık 80,8 milyar dolar değerinde 52,3 milyon tonluk rekor seviyede uluslararası yük elleçlenmiş.
15.000'den fazla doğrudan iş gücü ve limanla bağlantılı 139.000'den fazla dolaylı işe vesile olan liman, toplam GSMH'da 3,3 milyar dolar paya sahipmiş. Bu liman "Maryland'e, Orta Atlantik bölgesine ve Orta Batı Amerika Birleşik Devletleri'ne giren ve çıkan hammadde ve mamul mallar için hayati bir bağlantı" olarak tanımlanıyor.
Bu kaza sonrası Amerikan ulusal basını ve global sigorta piyasalarının makalelerinden (Bloomberg, Reuters, Washington Post, Barcklays, The Times) topladığım bazı bilgileri özetleyeyim:
Köprünün çökmesi karadaki trafiği aksattı ve bazı gemileri zor durumda bıraktı.
Kara trafiği büyük ölçüde etkilendi ve alternatif otoyol güzergahlarına yönlendirmeler yapıldı. Paskalya tatilinin hemen öncesinde köprünün çökmesi, hem aileler hem de tatil hafta sonu boyunca seyahat eden kamyonlar için yol ve trafik koşullarını zorlaştırdı.
Reuters'in haberine göre, Baltimore'a giden en az 10 ticari gemi, liman trafiğinin askıya alınmasının ardından yakın sularda demir atmak zorunda kaldı.
ABD Enerji Bakanlığı'nın Enerji Enformasyon İdaresi'nin (EIA) verilerine göre Baltimore Limanı, 2023 yılında ABD'nin toplam kömür ihracatının %28'ini gerçekleştirerek ülkedeki ikinci en büyük kömür ihracat merkezi konumunda, EIA kısa vadeli piyasa raporunda ABD kömür ihracatı tahminini bir önceki ayın tahminine kıyasla Nisan ayı için %33 ve Mayıs ayı için %20 oranında düşürmüş. Bu da bir enerji darboğazı anlamına geliyor.
Bloomberg'in haberine göre, aralarında Amazon, FedEx ve BMW'nin de bulunduğu birçok büyük şirketin köprünün kuzey ucundaki sanayi parkında dağıtım depoları ve tesisleri var. Baltimore limanı ABD'ne araç ithalatının %25'inin elleçlendiği ticari bir üs ve kaza nedeniyle ithalat ve ihracattaki darboğazın, malların Batı Yakası limanları üzerinden taşınmasına yönelik bir değişimi de tetikleyebileceği söyleniyor.
Köprünün tamamen yıkılması nedeniyle ana nakliye kanalı uzun süre kapalı kalan Baltimore Limanında , binlerce liman çalışanı için yapacak fazla iş kalmadığı, yaklaşık 2000 kişinin işsiz kaldığı ve bunun ciddi bir toplumsal gerginliğe sebep olduğundan bahsediliyor.
26 Mart'taki kazanın ardından liman mühendisleri olağanüstü bir çalışmayla limanın eski cirosuna kavuşmasını sağlamaya çalışıyorlar. Şu anda iki alternatif kanaldan ve kara yolu ile hizmete devam eden limanın, Mayıs ayında tüm kanalları ile hizmet vermesi hedefleniyormuş. Bu arada geçen süre de, limanın cirosu dikkate alınırsa, milyarlarca dolarlık ticaret ve iş kaybı anlamına geliyor.
Dali'nin Francis Scott Key köprüsüne çarpması, sebep olduğu fiziksel zararın yanı sıra yarattığı kelebek etkisiyle son yüzyılda kayda geçen en büyük denizcilik felaketi olarak kayda geçebilir. Köprü ve gemi ile birlikte yaklaşık 4 Milyar USD sigortalı hasar tutarı konuşuluyor.
Analistler köprünün çökmesi sonucunda sigortacıların 3 milyar dolara (2,4 milyar sterlin) varan tazminat talepleriyle karşı karşıya kalabileceklerini ve Lloyd's of London piyasasındaki şirketlerin en fazla zarara uğrayanlar olduğunu tahmin ediyorlar. Sadece köprüdeki hasarın 1.2 milyar dolara ulaşabileceğini ve ölümler için 350 milyon ila 700 milyon dolar arasında yükümlülük olabileceği; limanın kapanmasının neden olduğu iş kesintileri için muhtemelen yüz milyonlarca dolar daha ödenmesi bekleniyor. Baltimore Limanının araç sevkiyatlarındaki payının pek çok kar kaybı poliçesini tetikleyebileceği, şu anda gerçekleşmeyen tüm sevkiyatlar için de sorumluluk doğacağı söyleniyor.
Deniz hukuku ve sigorta uzmanları, Asya'daki armatörlerden Avrupa'daki sigortacılara ve Baltimore'a mal getirip götüren dünya çapındaki şirketlere kadar çok sayıda tarafın dahil olması nedeniyle sorumluluğun belirlenmesinin özellikle karmaşık olduğunu belirtiyorlar. Çok sayıda davanın açılması beklenirken, felaketin yol açtığı altı ölüm de korkunç karmaşıklığa bir katman daha ekliyor.
Dali, kağıt, Çin'e gönderilen ABD soya fasulyesi ve bazı tehlikeli maddeler de dahil olmak üzere farklı ürünler taşıyordu. The Times'ın haberine göre gemi sahibi sorumlu bulunması halinde, Britannia P&I Club can kaybı, enkaz kaldırma, maddi hasar ve kargo hasarı teminatlarını içeren ilk 10 milyon dolarlık tazminatı karşılayacak. Bunun üzerine 100 Milyon dolara kadar olan tazminatın Britannia da dahil olmak üzere Londra merkezli Uluslararası P&I Kulüpleri Grubu'nu oluşturan ve dünya denizcilik tonajının yaklaşık yüzde 90'ını toplu olarak sigortalayan 12 kulüp tarafından paylaşılacağı belirtiliyor. 100 milyon doların üzerindeki tazminatlar için düzinelerce reasürörün yaklaşık 4 milyar dolara kadar olan masraflara katılması bekleniyor.
Pandemi, Ukrayna'daki savaş, Afrika Boynuzu ve Yemen Körfezi'ndeki korsanlık ve Kızıldeniz'deki Huşi militanlarının saldırıları, denizcilik sektörünün küresel tedarik zincirlerini uzun süredir zorlamaktaydı ve tğm bu olaylar daha fazla sigorta ihtiyacı doğuran bir "Perfect Storm-Mükemmel fırtına" yaratmıştı. Bu hasar başta P&I kulüpleri ve sabit kıymet piyasası olmak üzere ABD ve Lloyds piyasalarındaki büyük küçük pek çok reasürörü sıkıntıya sokacak gibi görünüyor. Lloyds binasındaki Lutine Bell çaldı mı diye internette araştırdım ama en son Prens Charles Kral olduğunda çalmış,
Kazanın mekanik bir sorundan kaynaklandığı belirtilse de, olaydan hemen sonra FBI'ın da soruşturmalara dahil olması, terörist veya siber bir saldırı ihtimallerini de akla getirdi. Bu risklerin gerçekleşme olasılığının azımsanmayacak kadar yüksek olduğu ve ilk akla gelenlerden olması da bakış açıları ve risk algılarındaki kuvvetli değişim eğilimine işaret ediyor.
Sigorta piyasaları büyük olayların yarattığı yüksek tutarlı hasarlarla zorlanmaya devam ediyor.
Hepimize kolaylıklar diliyorum.
#baltimore #FrancisScottKey #bridgecollapse #containership #protectionandindemnity #PANDI #port #liman #ölüm #death #businessinteruption #karkaybi #ticaret #trade #handling #disaster #felaket #marine #denizcilik #insurance #sigorta #reasürans #reinsurance #analiz #butterflyeffect #kelebeketkisi #loss #hasar #Lloyds
Haber bağlantıları;
Comments